Bài này không có nguồn tham khảo nào. Mời bạn giúp cải thiện bài bằng cách bổ sung các nguồn tham khảo đáng tin cậy . Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ . Nếu bài được dịch từ Wikipedia ngôn ngữ khác thì bạn có thể chép nguồn tham khảo bên đó sang đây. (tháng 9/2021)

Bài viết này cần thêm liên kết tới các bài viết khác để giúp nó bách khoa hơn. Xin hãy giúp cải thiện bài viết này bằng cách thêm các liên kết có liên quan đến ngữ cảnh trong văn bản hiện tại. (tháng 8 năm 2020)

Tiểu thuyết trinh thám (

tiếng Pháp

: roman détective) là một tiểu loại của

tiểu thuyết phiêu lưu

. Bản thân tên gọi

thể loại

đã làm nổi bật một vài đặc điểm riêng của nó.

• Nó nói lên

  nghề nghiệp

  của

  nhân vật chính

  .

  Nhân vật chính

  có thể là “

  thám tử

  ”, là “

  mật thám

  ”, hay “

  điều tra viên

  ” gì đó, nhưng đều có

  nghề nghiệp

  chung là dò la, điều tra,

  khám phá

  cái

  bí mật

  , còn nằm trong bóng tối.

• Nó chứng tỏ, đây là

  truyện

  vụ án,

  truyện

  viết về

  tội phạm

  , một loại

  truyện

  rất phổ biến ở các nước

  phương Tây

  .

• Nó mách bảo

  người sáng tác

  cách thức xây dựng

  cốt truyện

  : phải giữ đến cùng những bí mật của

  tội phạm

  để tạo nên sự hấp dẫn, khiến

  người đọc

  luôn luôn ở trong trạng thái

  căng thẳng

  .

Cái

bí mật

bao giờ cũng tạo nên sự hứng thú, hấp dẫn đối với

người đọc

. Nhưng chắc chắn, nghề “trinh thám” không thể trở thành

cốt truyện

phổ biến trong

văn học

, khi

phạm tội

chưa trở thành một hiện tượng

xã hội

phổ biến.

Ngay ở những nước

tư bản

phát triển nhất, bộ máy

cảnh sát

có nhiệm vụ điều tra âm mưu để chặn đứng

tội ác

của bọn

tội phạm

cũng phải đến nửa sau

thế kỷ XVIII

, đầu

thế kỷ XIX

, mới được thành lập. H. Phin-đing (1707 – 1754),

nhà văn

lãng mạn, cũng là một

luật sư

, từng là thành viên gia nhập sáng lập một trong những

văn phòng

đầu tiên có nhiệm vụ như thế ở

Anh

.

Trong ý thức của các

nhà văn

, tình trạng

tội phạm

gia tăng là biểu hiện của một

xã hội

bất ổn. Họ nghĩ rằng, phanh phui

tội ác

là cách tốt nhất để lật tung tấm màn

bí mật

đang bao bọc cỗ máy điều khiển các quan hệ

xã hội

. Thế là cốt truyện “

trinh thám

” và nhân vật “

thám tử

” xuất hiện.

Lúc đầu, chúng xuất hiện trong sáng tác của Đích-kenx, Ban-dắc, Đốt-xtôi-ép-xki chỉ như những môtíp

cốt truyện

và những nhân vật phụ. Dĩ nhiên, một

tác phẩm

có

cốt truyện

trinh thám và nhân vật

thám tử

, chưa hẳn đã là tác phẩm có thể xếp vào loại tiểu thuyết trinh thám.

Trong

Tội ác và trừng phạt

của Đốt-xtôi-ép-xki, Điều bí mật của E-đu-in Đơ-rút của Đích-kenx, việc miêu tả tội ác và quá trình

điều tra tội phạm

trở thành nội dung rất quan trọng của tác phẩm. Nhưng hứng thú cơ bản của sự miêu tả ấy không dồn vào việc trả lời cho câu hỏi: Ai là

thủ phạm

giết người

 ? Miêu tả

tội ác

và quá trình khám phá

tội ác

, điều quan trọng nhất đối với các nhà văn nói trên là tìm cách lý giải:

Kẻ phạm tội

thuộc hạng người nào ? Cái gì đã đẩy con người ấy đến với

tội ác

 ? Cho nên, không ai gọi

Tội ác và trừng phạt

hoặc E-đu-in Đơ-rút là tiểu thuyết trinh thám.

Tiểu thuyết trinh thám chỉ trở thành một thể loại độc lập, khi các

nhà văn

đưa những tình tiết về quá trình điều tra vụ án lên bình diện thứ nhất của nội dung. Ét-ga A-len Pô (1809 – 1849) được xem là “thánh tổ” của tiểu thuyết trinh thám vì ông đã chuyển trọng tâm tự sự từ

trần thuật

về

nhân vật

phạm tội

sang

trần thuật

về

nhân vật

thám tử

,

người theo dõi

, phát hiện

kẻ phạm tội

.

Trên thế giới, có nhiều

nhà văn

trở nên nổi tiếng nhờ thể loại tiểu thuyết trinh thám, như: U. Co-lin-dơ, Co-nan Đoi-lơ, Iu. Xê-mi-ô-nốp, M. Sa-ghi-nhi-an,… Trước năm 1945, ở

Việt Nam

,

Thế Lữ

và

Lê Văn Trương

cũng là hai cây bút viết tiểu thuyết trinh thám nổi tiếng. Tiểu thuyết trinh thám có thể chia thành nhiều thể nhỏ. Loại truyện hình sự, truyện vụ án đang rất phổ biến ở

Việt Nam

hiện nay chính là một loại của tiểu thuyết trinh thám.

Tham khảo[

sửa

|

sửa mã nguồn

]